Marcel Schuttelaar: 'Doorbijten'
Er gebeurt te veel en ik heb, of maak, te weinig tijd. Columns worden dan vluchtige overpeinzingen. En krijgen niet de tijd te rijpen en op papier te condenseren. Als dauwdruppels op een ochtendblad. Dus u heeft niets gemist, ik loop gewoon achter.
Het ging de afgelopen tijd veel over de hoge winsten van oliemaatschappijen. Op de beurs was fossiel het afgelopen jaar minstens 30% rendabeler dan groen. Dat is heel veel. We blijven erg afhankelijk van olie/gas, het geld loopt weer eens de verkeerde kant op. Afgelopen maand heb ik, een beetje toevallig, meerdere klimaatactivisten gesproken. Het onderwerp lijkt wat uitgekauwd. Maar die ontmoetingen zetten me toch weer aan het denken.
Weerman
Een van onze trainees had, op eigen initiatief, weerman Gerrit Hiemstra op ons Haagse kantoor uitgenodigd. Het leek haar mooi als hij medewerkers van ons bureau zou inspireren. Ik mocht hem introduceren. Gerrit noemt zich overigens nadrukkelijk niet klimaatactivist, maar actief voor het klimaat. Hij blijft graag objectief. De ruimte was gevuld met een vijftigtal collega’s. Extinction Rebellion had net op zaterdag de A12 bij Den Haag bezet. Dus ik was wel benieuwd hoeveel mensen op enigerlei wijze hadden meegedaan. Niemand… Ik was de actie dom genoeg vergeten en hoorde het verslag zondagochtend via Vroege Vogels. Met name het preventief oppakken van actievoerders was wel heel apart. Dus vroeg ik wie er, net als ik, bij zichzelf dacht, ‘daar had ik bij moeten zijn’. Een collega snapte het gelijk en stak haar hand op, waarna er nog een of twee aarzelende handen volgden….
Stellingname
Het was voor Gerrit, toen ik hem voor het eerst ontmoette, onduidelijk wat de rol van de mens is bij klimaatverandering. Maar hij werd door ons aangespoord tijdens een meerdaagse zeilrace op de IJsvogel, om het verder uit te zoeken. Het is voor hem nu duidelijk. Het gaat ongelofelijk hard de verkeerde kant op. De opgave is immens, de technologie beschikbaar. Het is dus nu vooral een sociaal vraagstuk; iedere burger moet stoppen met gedrag dat fossiele emissies veroorzaakt. Dat is het enige dat helpt, de rest is voor de bühne. Dus elektrisch rijden, van het gas af, niet meer vliegen, meer vega, bouwen met biomaterialen, meer spullen repareren en minder, minder… Gerrit hecht zwaar aan het gedrag van het individu. Want goed gedrag doet volgen. Vooral het niet meer vliegen lag lastig bij de collega’s. Bouwen met biomateriaal lag nog verder weg, de meesten waren al blij met een woning. De helderheid in de stellingname van Gerrit was verfrissend.
Positieve inspiratie
Een weekje later, een masterclass van Tim van Hattum. Een bijzondere Wageninger met een visie. Ook Tim is weinig gerust op een goede afloop van ons ‘klimaat experiment’. Hij mocht op de school van zijn dochtertje lesgeven. Toen hij na de tiende slide met klimaatrampen in de verschrikte ogen van de kinderen keek, besloot hij het voortaan anders aan te pakken. Met een team collega’s heeft hij een inspirerende kaart van Nederland in 2120 gemaakt. Zouden we Nederland dan mooier kunnen inrichten? Wat als we met de natuur en het water mee bewegen? Waar gaan we dan bouwen? Eén tot twee meter zeespiegelstijging krijgen we sowieso. Natuurherstel werkt overigens klimaatverandering efficiënt tegen. Slimmer gebruik van water, een gezond voedselsysteem, vergroenen van steden en bouwen met materialen als hout en vezels zijn key. Kortom, de route van positieve inspiratie. Wat helpt is dat geluk volgens Tim niet in spullen zit maar in beleven. Liefst in de natuur en een doel in je leven helpt ook.
Perspectief doet volgen
Enkele dagen later mocht ik Sven Jense, oprichter van de ngo Climate Cleanup, trainen. Hij is een onvoorwaardelijk klimaatactivist. Bescheiden, slim, een beetje verstrooid en innemend. Sven leeft klimaatpositief, dat wil zeggen dat hij de beweging zoekt naar processen die CO2 uit de lucht halen. ‘Nature based carbon removal’ in navolging van de boeken van Paul Hawken (Regeneration. De klimaatcrisis opgelost in één generatie). Ik kwam Sven voor het eerst tegen op Springtij waar hij tot verbazing van zijn publiek een plan verdedigde om zeewier af te laten zinken in de diepte van de oceaan. Hij heeft zijn visie doorontwikkeld en wil nu CO2 uit de lucht vastleggen in plant en natuur. Sven heeft tal van groene ondernemers aan zich gebonden. Zeewierhelden, bouwers met bio-materialen en gebruikers van olivijn, een gesteente dat CO2 van nature bindt. Hij werkt volgens de 1-9-90 regel. Een procent van de mensen is een echte pionier. Die nemen een extra hypotheek op hun huis om hun onmogelijk lijkende doel toch te realiseren. Zo’n 9% van de bevolking volgt actief en 90% ‘zwalkt wel mee’. Die groep heeft vooral perspectief nodig. Als zonnestroom goedkoper is, volgen ze vanzelf wel. Sven zoekt nu 1500 van die groene ondernemers om uiteindelijk 1500Gt CO2 uit de lucht te halen en in de natuur vast te leggen.
Ingewikkelde keuzes?
Combineer je de missies van Gerrit, Tim en Sven dan lijkt dat klimaatprobleem wel op te lossen. Steeds meer bevriende directies helpen we dan ook klimaatneutraal te worden. Af en toe heb ik dit soort mensen nodig. Om me op koers te houden. Een collega reisde naar mijn droombestemming, Patagonië. Een beeld dat ik als student uit al die zeilverhalen rond de wereld gehaald heb. Ik feliciteerde hem gemeend met zijn geweldige trip. Dat is het ingewikkelde. We spreken groen, maar in mijn directe omgeving gaat het qua handelen vooral om vakanties, verre reizen en meer eigen bezit. Liefst met verwarmd zwembad. Ik snap het en ik snap het niet. Ik volg Gerrit, maar soms volg ik hem ook even niet. Bij de start van het bureau, 27 jaar terug, formuleerde ik al ‘dat in de voorbije decennia de makkelijke milieukeuzes succesvol gemaakt zijn. Nu gaat het om de moeilijke…’ Het wordt tijd door te bijten.
PS. Toe aan een optimistisch klimaatverhaal? Lees het nieuwste boek van Tim van Hattum: Only Planet, Klimaatgids voor de 21e eeuw.
Foto header: Een natuurlijke toekomst voor Nederland in 2120