EUDR: Hoe maak je het behapbaar?

Hoe zit dat nu met die rundvleesreepjes in maaltijdsalades? Vallen edamameboontjes ook onder de EUDR? En moeten we echt een due diligence-dossier aanleggen voor uien in een cellulose netje? Het zijn precies dit soort vragen die we dagelijks horen. Want hoewel er al veel over de Europese Ontbossingswet (EUDR) is geschreven, blijven de praktische zorgen van bedrijven vaak onderbelicht. Zeker voor partijen aan het einde van de keten en voor mkb’ers die opereren in een keten met grote spelers, is het lastig om te weten wat er nu precies van ze verwacht wordt.

Wat is de EUDR ook alweer?

De Europese Ontbossingswet verplicht bedrijven die producten als rundvlees, soja, palmolie, cacao, koffie, rubber of hout (zie Annex 1 van de wet) op de EU-markt brengen of exporteren, aan te tonen dat deze ontbossingsvrij én legaal zijn geproduceerd. Dat doen ze door middel van due diligence, een grondig onderzoek naar de herkomst van de producten en de productieomstandigheden. Grote bedrijven moeten vanaf 30 december 2025 aan de wet voldoen, MKB bedrijven vanaf juni 2026.

Wat moeten bedrijven doen?        

De wet maakt onderscheid tussen ‘operators’ en ‘traders’. Operators brengen een product uit Annex I op de markt, of maken er een ander product (van Annex 1) van en verkopen dat. Traders veranderen het product niet, maar verkopen het door aan andere bedrijven of aan consumenten.
Zowel operators als traders zijn verantwoordelijk voor het controleren of het product legaal is én niet afkomstig is van ontbost land. Maar operators hebben een grotere verantwoordelijkheid. Zij verzamelen de coördinaten (polygons) van de akkers of weilanden waar het product vandaan komt. Vervolgens checken ze of er na 31 december 2020 geen bos is gekapt op die plekken (bijv. met satellietbeelden), en of er geen illegale praktijken zijn geweest.

De operators zorgen dat alle relevante informatie in een ‘due diligence’-dossier in het Europese Informatiesysteem komt. Elk dossier krijgt een eigen referentienummer en verificatiecode. Die gegevens worden meegegeven aan het product, zodat ook andere operators en traders de gegevens kunnen gebruiken om due diligence controles te doen. Zo reist de informatie met het product mee door de hele keten.

En dan de praktijk.

Tot zover de theorie. De praktijk is weerbarstig: ketens zijn lang en ingewikkeld, producten worden onderweg gemengd en gesplitst, en daardoor is het lastig om precies te blijven volgen waar iets vandaan komt. Veel bedrijven verdwalen bovendien in de FAQ’s, guidance documenten, software tools en webinars. En ondertussen stromen de vragenlijsten van klanten binnen. Wij helpen bedrijven om het overzicht terug te krijgen, zodat ze weten wat ze wél en niet moeten doen, hoe EUDR samenhangt met andere wettelijke en markteisen en op welke manier ‘due diligence’ goed kan worden ingeregeld.

Wat doen we dan?

Wij willen bedrijven heel graag helpen om de EUDR echt te doorgronden. Dat doen we op verschillende manieren. We brengen bijvoorbeeld in kaart welke producten onder de wet vallen (Annex I is daarbij je beste vriend), helpen bij het opzetten van communicatie met klanten en leveranciers, en bouwen samen aan een werkbaar due diligence-systeem. Soms geven we een interne training, soms herschrijven we een leveranciersverklaring, soms maken we een EUDR-protocol en soms ontwikkelen we communicatiemiddelen waarin alles nog eens nagezocht kan worden. Altijd met hetzelfde doel: zorgen dat bedrijven zélf grip krijgen op de EUDR – ook als die wet in de toekomst een grotere scope krijgt of als er nieuwe producten op de Annex komen.

En hoe zat het nu met die voorbeelden?

De Edamame boontjes vallen niet onder de handelscodes voor soja en staan niet op annex 1, dus zijn ze buiten de scope van de wet. Hetzelfde geldt eigenlijk ook voor de maaltijdsalades en de uien. Alle drie producten zijn niet in scope van de EUDR. MKB bedrijven die alleen als ‘trader’ opereren hebben alleen de verplichting om goed bij te houden van wie ze welk product kochten en welk due diligence referentienummer (en verificatiecode) daarbij hoort. We zijn altijd super benieuwd naar jullie praktijkvoorbeelden, dus schroom niet om contact op te nemen!