Perspectief deel 3: Rutte IV

Twee dagen intensief al het commentaar en de achtergronden gevolgd. Henk Kamp (VVD) vond het heel begrijpelijk dat de VVD hier een streep had getrokken. Mijn broertje is ook blij dat dit linkse kabinet gevallen is. Decennialang trouw VVD-lid maar het werd allemaal veel te progressief. Sigrid Kaag heeft Mark Rutte in haar zak, al vanaf de start van de coalitie.

Onecht

De media waren er gauw uit. Rutte heeft bewust op een conflict aangestuurd. Met een dreigement en een deadline heeft hij partijpolitiek boven het landsbelang gesteld. Het is voor de VVD immers handig profileren op een beperking van het aantal migranten. En de timing is perfect. Door, over rechts. Een uitspraak van Rutte pas vijf weken terug, waarin hij verklaarde dat "er in Europa oorlog is, het politieke landschap instabiel en verkruimeld en dat je als grootste partij niet te snel naar de uitgang kunt rennen" werd als bewijs voor zijn politiek opportunisme gepresenteerd. PvdA en GroenLinks deelden deze analyse. Rutte had dit kabinet niet op mogen blazen. Het kwam op mij buitengewoon onecht over. Kinderlijk naïef. Het aantal aangenomen moties van wantrouwen wat dit kabinet om zijn oren kreeg deed niet vermoeden dat links het erg vond dat dit kabinet sneuvelde. 

Bikker

Zaterdagavond gaf Op1, in een drie kwartier durend gesprek, een mooi staaltje journalistiek ten beste. Kockelmann en Van den Brink analyseerden tezamen met Maarten van Ooijen (CU), Hugo de Jonge (CDA) en Dilan Yesilgöz (VVD) de plotselinge val van het kabinet. Maandenlang was er door deze bewindslieden gewerkt aan een gerichter asielbeleid. Ze waren het tot op grote hoogte eens. Gezinshereniging op het niveau van het kerngezin was onomstreden. Maar dat hele extended families en al dan niet gescheiden schoonfamilies hiernaartoe mogen komen, leek alle partijen wat te veel van het goede. Van Ooijen, De Jonge en Yezilgös waren het hier zo over eens dat het Kockelmann en Van den Brink heel wat moeite kostte uit te zoeken waar de pijn zat. En waarom het laatste compromisvoorstel niet eens serieus besproken werd. De ChristenUnie trok het niet. En zegde het vertrouwen in het kabinet op. De onervaren fractieleider Mirjam Bikker had Rutte eerder al gewaarschuwd voor de onwrikbare principes van de partij. 

Groen en sociaal

Yesilgöz, zelf als achtjarige gevlucht naar Nederland, verwoorde het gevoel heel goed. Zo’n 20 jaar nonbeleid op het gebied van migratie heeft ertoe geleid dat “een vluchteling als ik toen was nu geen minister meer zou kunnen worden”. Vrij vertaald meldde ze dat de VVD de afgelopen periode zo vaak had ingeleverd op haar liberale principes dat men, op dit voor de legitimiteit van de VVD jegens haar achterban zo belangrijke punt, iets meer inschikkelijkheid van de CU had mogen verwachten. Zeker omdat de standpunten zo dicht bij elkaar lagen. En daar zit natuurlijk de pijn. Met het coalitieakkoord van Rutte 4 is een fikse draai gemaakt vergeleken met Rutte 1, 2 en 3. Het coalitieakkoord zette in op een groene, socialere samenleving en kent tal van herstelacties om missers uit het verleden recht te zetten. Een uiterst hoogwaardig team bewindsleden moest dit effectueren.

Op stoom 

De ambtelijke trein, geïnspireerd door regelgeving uit Brussel, was na een jaartje flink op stoom gekomen. De inzet van Nederland en Europa voor Oekraïne en het verhogen van het defensiebudget, de eindelijk volwaardige relatie Nederland-Europa, de pensioenwet, de klimaatwet, het dichtdraaien van de gaskraan, statiegeld op blik en andere verpakkingen, het aan banden leggen van plastics, herintroductie van de studiebeurs, de energietransitie, maatregelen op het gebied van wonen en verhoging van inkomens van de minima, invoering van Nutri-Score, … Dat alles tegen de achtergrond van een steeds complexere samenleving en een publieke sector die nog een decennium bezig zal zijn om weer op output niveau te komen. Maar in de media en het parlement werd het kabinet als compleet falend weggezet.

Weemoed

Kortom, binnen de VVD vinden veel leden het kabinetsbeleid veel te progressief. Die zijn blij met het uit de rails lopen van de trein. Het afronden van de maatregelen uit het coalitieakkoord zal op zijn minst ernstig vertragen of verdampen. Sjaak van der Tak meldde bloedserieus dat boeren nu nog langer moeten wachten op helderheid. Tja, ondernemerschap betekent ook het op waarde kunnen schatten van een goede kans. Niet alleen radicale veehouders, maar ook gokbedrijven, huisjesmelkers, de professionele criminaliteit en veel andere beroepsgroepen halen opgelucht adem. Het FD was in tegenstelling tot de Volkskrant (“Kabinet scheert langs rand van afgrond”) wel alert en kopte in haar zaterdagkrant; “val van Kabinet luidt lange periode van politieke onzekerheid in”. Geen beleid is ook beleid, zo luidt een stelling uit de oude economie. Want elk jaar vertraging betekent grote kans op continuering van het bestaande. Of erger. Ik sluit niet uit dat menig links ideoloog nog eens met weemoed terug zal denken aan de tijd van Rutte 4. 

PS. Maandag 10/07, 10.30 uur. Hoeveel druk kan een mens eigenlijk hebben? Mark Rutte stapt uit de politiek, Europa wordt weer een stukje instabieler.