Kabinet, maak werk van preventie!
Ziekte voorkomen, onder andere via een gezonde leefstijl en vaccinaties, blijft één van de belangrijkste manieren om mensen gezond te houden en de druk op de zorg te verlichten. Het kabinet zet op dit gebied woorden nog niet altijd om in daden, zo blijkt uit de debatten over de nieuwe begroting van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) van vorige week.
Wij delen de zorgen van gezondheidsorganisaties, experts en zorgverleners dat de aangekondigde bezuinigingen op preventie “penny wise, pound foolish” zijn – misschien goed voor de portemonnee nu, maar schadelijk voor onze gezondheid in de toekomst. De ontwikkeling van een preventiestrategie is nog in volle gang. We hopen dan ook van harte dat de budgetpuzzel uiteindelijk alsnog anders gelegd wordt, zodat we Nederland letterlijk en figuurlijk in beweging houden op het gebied van preventie.
Met de nieuwe plannen verandert er veel. De voorgestelde verlaging van het eigen risico legt veel druk op het beschikbare budget van VWS. Daarnaast komt er €1 miljard aan bezuinigingen op subsidies, zoals afgesproken in het hoofdlijnenakkoord, waarvan VWS €250 miljoen opvangt. Specifiek de bezuinigingen op pandemische paraatheid en preventie staan flink ter discussie.
Preventie onder druk door bezuinigingen
Zo is er de komende jaren €300 miljoen minder beschikbaar voor pandemische paraatheid en wordt, aldus de oppositie, ‘met de botte bijl ingehakt’ op preventieorganisaties zoals het RIVM, het Trimbos-instituut en het Voedingscentrum. Sporten wordt duurder door een verhoging van de btw op sport naar 21%, en de brede SPUK-regeling, die gemeenten ondersteunt bij sport en het werken aan een gezonde leefstijl en leefomgeving, wordt met 10% gekort - ondanks dat gemeenten eerder dit jaar juist om meer structureel geld voor preventie vroegen.
Zijn we klaar voor komende pandemieën?
Een nieuwe pandemie is geen kwestie van óf, maar van wanneer, dat is in ieder geval hoe veldpartijen ernaar kijken. Investeren in pandemische paraatheid is daarmee dan ook een noodzaak en geen luxe. Zeker na een COVID-19 pandemie waaruit duidelijk bleek dat Nederland niet goed voorbereid was. Met de bezuiniging verplaatst de verantwoordelijkheid voor pandemische paraatheid zich naar een algemeen nationaal weerbaarheidsplan onder leiding van Defensie en de NCTV. Inzetten op weerbaarheid klinkt als een verstandige keuze in de strijd tegen infectieziekten. Deze keuze zorgt er echter mogelijk ook voor dat pandemische paraatheid ondersneeuwt in ingewikkeld beleid – en het is maar de vraag of de financiering van de pandemische paraatheid hiermee overeind blijft.
We worden steeds ongezonder
Het kabinet staat daarnaast voor een andere grote uitdaging in de zorg, want we leven steeds korter in goede gezondheid in Nederland. Minder dan de helft van de Nederlanders beweegt voldoende, en de helft van de volwassenen heeft overgewicht, net als 1 op de 8 kinderen (iets waar artsen al eerder de noodklok over luidden). Stoppen met roken zou jaarlijks minimaal 120.000 kankergevallen kunnen voorkomen, en 1 op de 3 jongeren ervaart mentale problemen. Talloze gezondheidsexperts en –organisaties geven aan dat er meer aandacht moet komen voor deze onderwerpen, die ten grondslag liggen aan onze ongezondheid. Volgens onderzoek hebben leefstijl en leefomgeving een vele malen grotere impact op onze gezondheid dan de zorg. Investeren in preventie blijft daarom van essentieel belang om onze bevolking gezond en de zorgvraag behapbaar te houden.
Gezonde Generatie 2040
Laten we onze leefomgeving daarom zo inrichten dat gezond leven de logische keuze wordt. En dat komt niet vanzelf; dat vraagt om een heldere strategie en een stevig plan van aanpak. Het goede nieuws? We werken al aan een prachtig doel in Nederland: de Gezonde Generatie 2040, waarin we met elkaar ervoor gaan zorgen dat in 2040 de Nederlandse jeugd de gezondste ter wereld is. Volgens het RIVM kunnen we de doelen hiervan alleen halen als we blijven investeren in preventie.
Breid het menu uit!
Dat de overheid hier de verantwoordelijkheid voor neemt is essentieel om gezondheidsongelijkheid aan te pakken, stellen veel partijen tijdens de debatten. Onze keuzevrijheid hoeft hierin niet aangetast te worden. Wat wél nodig is: een uitbreiding van ons keuzemenu. Met meer toegankelijke, gezonde opties, een goede infrastructuur en duidelijke informatie, zodat iedereen de menukaart kan lezen. We roepen het kabinet dan ook op om blijvend te investeren in het voorkomen van ziekte. Laten we de kans grijpen om gezondheid voorop te zetten – een gezond Nederland is per slot van rekening het meest weerbaar.
Geïnteresseerd in ons werk in preventie en gezondheidsbevordering? Neem dan contact op met Noëlle (noelle.valkenburg@schuttelaar.nl). Geïnteresseerd in wat wij doen op het gebied van vaccinatiebeleid en medische preventie? Neem dan contact op met Amber (amber.kerkhofs@schuttelaar.nl).