Preventive Health Conference 2024 – ‘Just Transformations’
Ons gezondheidsstelsel staat onder druk. Nederlanders leven steeds langer, wat leidt tot een toenemende vraag naar zorg. Tegelijkertijd stijgt het aantal mensen met chronische aandoeningen, waardoor de zorgkosten en premies elk jaar verder oplopen. In 2020 werkte 1 op de 7 werkenden in de zorg, maar als de druk blijft toenemen, zal dit aandeel in 2040 volgens de Sociaal-Economische Raad stijgen naar 1 op de 4. Er is duidelijk behoefte aan verandering.
In ons huidige zorgsysteem ligt de nadruk op curatieve zorg: hulp wordt pas geboden als iemand ziek is. Om ons stelsel toekomstbestendig te maken, is een transformatie nodig naar preventieve gezondheidszorg. Dit was het centrale thema van de ‘Preventive Health Conference 2024 – Just Transformations’. De conferentie, georganiseerd door het Institute 4 Preventive Health, richtte zich op de vraag hoe deze transformatie op een eerlijke en inclusieve manier kan worden gerealiseerd zonder bestaande gezondheidsongelijkheden te vergroten.
Collega’s Inez van Miltenburg en Rob Henst waren op 21 november aanwezig op de Jaarbeurs Utrecht, waar zij in gesprek gingen met zorgverleners, onderzoekers en beleidsmakers. Hieronder een greep uit de besproken onderwerpen:
Geen technische, maar socio-technische ontwikkelingen
Technologische ontwikkelingen gaan snel, soms té snel. In zijn keynote over transities naar meer preventieve zorg legt Prof. Wouter Boon van Utrecht University uit dat socio-technische aanpassingen noodzakelijk zijn om technische innovaties succesvol te implementeren. Met andere woorden: wanneer nieuwe technologieën worden geïntroduceerd om (zorg)professionals te ondersteunen, moeten ook de huidige systemen en de werkwijze van deze professionals worden aangepast. Neem bijvoorbeeld op AI-gebaseerde software die huisartsconsulten samenvat. Deze technologie moet niet alleen geïntegreerd worden in het huidige Huisarts Informatie Systeem, maar gebruikers moeten ook goed op de hoogte zijn van zowel de voordelen als de beperkingen ervan.
Prof. Boon benadrukt vier belangrijke lessen voor ontwikkelaars van technische innovaties. Ten eerste moeten nieuwe technologieën tijdens de ontwikkel- en testfase beschermd worden. Zo worden deze niet direct beïnvloed door (de beperkingen van) bestaande systemen. Ten tweede moeten gebruikers en andere belanghebbenden vanaf het begin betrokken worden. Dit bevordert acceptatie en bruikbaarheid onder de eindgebruikers. Ten derde moeten alle betrokken partijen kunnen profiteren van de innovatie, zonder dat het probleem elders wordt neergelegd. Tenslotte moeten systemen of werkwijzen zodanig vervangen worden dat de kwaliteit van zorg niet in gevaar komt.
De boodschap is duidelijk: technologische innovaties slagen alleen als ze hand in hand gaan met sociale en organisatorische aanpassingen. Door zowel technologie als werkwijzen zorgvuldig op elkaar af te stemmen, kunnen we een transitie naar een meer preventieve gezondheidszorg daadwerkelijk realiseren.
Een beter businessmodel voor preventie
Een goed businessmodel laat duidelijk zien wat je terugverdient voor de kosten die je maakt, oftewel de ‘Return on Investment’. Voor preventieve gezondheidszorg blijkt dit echter lastig. Vaak ligt de nadruk op hoeveel geld er wordt bespaard als mensen gezonder blijven en minder zorg nodig hebben. Maar deze besparingen komen meestal niet terecht bij degene die investeert, zoals een bedrijf of organisatie, maar bij de overheid of de samenleving. Bovendien is het maar de vraag of er echt kosten worden bespaard. Mensen die langer leven, maken immers vaker gebruik van zorg, wat weer nieuwe kosten met zich meebrengt.
Daarnaast is financiering binnen de gezondheidszorg vaak onhandig verdeeld. Het budget voor bevolkingsvaccinaties kan bijvoorbeeld op zijn, terwijl vaccinaties juist veel geld kunnen besparen. Tegelijkertijd zitten andere potjes, voor projecten die minder effect hebben, soms nog vol. Ook kan het voorkomen dat kostenbesparingen voor de ene partij juist extra kosten opleveren voor een ander. Als een gemeente bijvoorbeeld ouderen verplaatst naar een verzorgingstehuis, bespaart dat geld voor de gemeente, maar de kosten komen dan bij de overheid terecht.
Volgens Bram Wouterse van de Erasmus School of Health Policy & Management moeten we preventie niet alleen zien als een manier om zorgkosten te besparen. Het is vooral een slimme investering in een gezondere samenleving. Een gezondere samenleving kan over het tijdsbestek van een leven maatschappelijke voordelen met zich meebrengen. Hierin moet worden geïnvesteerd door middel van pre-financing. Tenslotte moeten we niet alleen aandacht besteden aan Health in All Policies, waarbij gezondheid wordt geïntegreerd in alle beleid en regelgeving, maar ook aan Health with All Policies, waarbij rekening wordt gehouden met de belangen van verschillende partijen in een gezonde samenleving.
Succesvol falen
De laatste keynote van de dag ging over falen: veel mensen zijn er bang voor, maar iedereen maakt het mee. Volgens Prof. Dr. Paul Iske van Maastricht University is falen juist iets om te vieren en van te leren. Bij grote veranderingen, zoals de transformatie naar een preventieve gezondheidszorg, komt falen vaak voor. Maar als falen op de juiste manier wordt aangepakt, kan het een van de beste manieren zijn om te leren.
De Chief Failing Officer (CFO) van het Instituut voor Briljante Mislukkingen legt uit dat deze zogenaamde briljante mislukkingen ontstaan wanneer een sterke visie wordt gecombineerd met inspiratie, het nemen van verantwoorde risico’s, een doordachte aanpak en de bereidheid om ervan te leren. Zo kan de waarde van falen uiteindelijk groter zijn dan de kosten ervan.
In het Nederlands Tijdschrift voor Briljante Mislukkingen worden lessen gedeeld uit gefaalde initiatieven en ondernemingen in de gezondheidszorg. Deze lessen worden onderverdeeld in de 16 meest voorkomende oorzaken van falen. Op deze manier kunnen anderen leren van de mislukkingen van anderen. En als dat geen succes is, wat dan wel?
Zet de eerste stap!
De transformatie van een curatieve naar een preventieve gezondheidszorg is van groot belang voor de toekomst van een gezond Nederland. Om dit te realiseren is samenwerking tussen verschillende partijen essentieel. Veel partijen willen bijdragen, maar wachten vaak af tot anderen de eerste stap zetten—de zogenaamde “waiting game”.
Ben jij klaar om het wachten te doorbreken en wil je direct stappen zetten om in contact te komen met de juiste partners voor inspirerende samenwerkingen? Neem dan contact op via rob.henst@schuttelaar.nl. Samen ontdekken we hoe we jouw organisatie kunnen verbinden met anderen.